Türkiye’deki yerel yönetimlerin Avrupa Birliği (AB) destek, hibe ve fon kaynaklarından yeterince faydalanıp faydalanmadığı konusu, çeşitli faktörlere bağlı olarak değerlendirilmektedir.

AB Fonlarına Erişim ve Katılım: Türkiye, AB’nin aday ülkesi olarak Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) kapsamında fonlardan yararlanmaktadır. IPA, Türkiye’nin AB müktesebatına uyum sağlaması ve kurumsal kapasitesini artırması amacıyla finansal destek sunmaktadır. Örneğin, 2007-2013 ve 2014-2020 mali dönemlerinde Türkiye, sivil toplum, yargı, çevre, ulaştırma, rekabetçilik, istihdam, enerji ve tarım gibi sektörlerde birçok proje gerçekleştirmiştir.

Yerel Yönetimlerin Katılımı: Yerel yönetimlerin AB fonlarından etkin şekilde faydalanabilmesi için proje hazırlama kapasitesi, uluslararası işbirlikleri ve kurumsal yapıların güçlendirilmesi önem taşımaktadır. “Türkiye ve Avrupa Birliği Arasında Şehir Eşleştirme” (TWIN) Projesi gibi girişimler, Türkiye’deki ve AB üyesi ülkelerdeki yerel yönetimler arasında bilgi ve deneyim paylaşımını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu tür projeler, yerel düzeyde idari kapasitenin artırılmasına katkı sağlamaktadır.

Karşılaşılan Zorluklar: Bununla birlikte, yerel yönetimlerin AB fonlarından yeterince faydalanamamasının nedenleri arasında proje hazırlama ve yönetme konusundaki deneyim eksikliği, dil bariyerleri, uluslararası ortak bulma zorlukları ve bürokratik engeller sayılabilir. Ayrıca, bazı yerel yönetimlerin kurumsal kapasitelerinin yetersiz olması, fon başvurularında başarı oranını düşürebilmektedir.

Genel olarak, Türkiye’deki yerel yönetimler AB destek, hibe ve fon kaynaklarından faydalanma konusunda belirli adımlar atmış olsa da, mevcut potansiyelin tam anlamıyla kullanıldığını söylemek zordur. Yerel yönetimlerin proje hazırlama kapasitelerinin artırılması, uluslararası işbirliklerinin teşvik edilmesi ve kurumsal yapıların güçlendirilmesi, AB fonlarından daha etkin faydalanmalarını sağlayacaktır.

İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Kurulu (İDUKK), Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un başkanlığında Ankara’da bir araya gelerek Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelede attığı adımları ve gelecek hedeflerini ele aldı. Toplantıda, Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi doğrultusunda yürütülen çalışmalar ve Kasım ayında Azerbaycan’da düzenlenecek COP29 Zirvesi hazırlıkları değerlendirildi.

İklim Kanunu ve 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi

Toplantının açılışında konuşan Bakan Kurum, iklim değişikliğiyle mücadelenin siyaset üstü bir konu olduğuna vurgu yaparak, İklim Kanunu ile ilgili çalışmaların tamamlandığını ve 2025 yılında TBMM’de kabul edilmesinin beklendiğini belirtti. Bu kanunun, 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi doğrultusunda Türkiye’nin iklim mücadelesinde bir anayasa niteliğinde olacağını söyleyen Kurum, çalışmaların tüm paydaşlarla birlikte devam edeceğini açıkladı.

Uzun Dönemli İklim Stratejisi ve COP29 Hazırlıkları

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İklim Değişikliği Başkanı Prof. Dr. Halil Hasar, Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi, uzun dönemli iklim stratejisi ve COP29 müzakereleri üzerine bir sunum gerçekleştirdi. Prof. Dr. Hasar, Türkiye’nin uluslararası taahhütleri ve iklim değişikliğiyle mücadeledeki adımları hakkında İDUKK üyelerine bilgi verdi.

Yeşil Kalkınma ve Akıllı Şehirler İçin Dijital Dönüşüm

Bakan Kurum, Türkiye’nin çevre ve şehircilik alanında dijital dönüşüm ve yeşil kalkınma hedeflerine uygun bir strateji izlediğini belirtti. 2053 Net Sıfır Emisyon ve yeşil kalkınma hedefleri doğrultusunda, iklim dostu ve yeşil dönüşüm eksenli bir yaklaşımla hareket ettiklerini ifade eden Kurum, Orta Vadeli Program’da dijital dönüşüm ve yeşil finansman hedefleri doğrultusunda çalışmaların sürdüğünü kaydetti.

COP29 Zirvesinde Türkiye’nin 2053 Hedefleri Duyurulacak

Bakan Kurum, toplantıda 2053 Uzun Dönemli İklim Değişikliği Stratejisi’nin detaylarına dikkat çekerek, alınacak kararların COP29’da duyurulacağını açıkladı. Bu zirvede, Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelesindeki stratejik adımlarının ve yol haritasının sunulacağını belirtti.

Ulusal Depozito Yönetim Sistemi ve Geri Dönüşüm Hedefleri

Türkiye’nin sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda geri kazanım oranını artırmak amacıyla Ulusal Depozito Yönetim Sistemi’nin hayata geçirildiğini açıklayan Kurum, 2035 yılına kadar geri dönüşüm oranını %60’a çıkarmayı hedeflediklerini duyurdu. Sıfır Atık modelinin başarıyla uygulandığını ve Türkiye’nin iklim diplomasisinde örnek bir ülke haline geldiğini belirten Bakan Kurum, arıtılmış atık suların yeniden kullanım oranını ise 2030’da %15’e çıkarmayı amaçladıklarını ifade etti.

Ulusal Yeşil Taksonomi Yönetmeliği 2025’te Uygulamaya Geçiyor

Türkiye’nin özgün ihtiyaçlarına cevap verecek Ulusal Yeşil Taksonomi Yönetmeliği’nin 2025 yılında uygulanmaya başlanacağını ifade eden Bakan Kurum, bu yönetmelikle millet bahçeleri ve ekolojik koridorların genişletilerek yutak alanların artırılacağını belirtti. Türkiye genelinde 81 ilde İl İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Kurulları oluşturularak yerelde iklim projeleri hayata geçirilecek.

Çevre Dostu Şehircilik ve Deprem Bölgesinde Yeşil İlkeler

Çevreye duyarlı şehircilik yaklaşımının konut projelerinde benimsendiğini ifade eden Kurum, son 22 yılda 3,3 milyon sosyal konutun çevreye saygılı ve sıfır atık uyumlu bir şekilde inşa edildiğini belirtti. Deprem bölgesinde ise 452 bin yeni konut ve iş yerinin çevreci ilkeler doğrultusunda yapıldığını vurguladı.

Bu adımlar, Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelede sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşması ve küresel iklim krizine karşı güçlü bir duruş sergilemesi açısından büyük önem taşıyor.

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH), Birleşmiş Milletler’in 2015 yılında ilan ettiği ve dünya genelinde yoksulluğun, açlığın sona erdirilmesi, iklim değişikliğiyle mücadele, toplumsal eşitlik ve çevrenin korunması gibi küresel sorunları çözmeyi hedefleyen 17 kapsamlı hedeften oluşur. SKH’ler, tüm dünya ülkelerinin ortak refah ve barış içerisinde yaşayabilmesi için belirlenmiş evrensel bir yol haritası sunar. Bu hedefler, 2030 yılına kadar ulaşılmak üzere tasarlanmış olup, sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda devletler, kurumlar, bireyler ve özel sektör iş birliğini teşvik eder.

Türkiye ve Avrupa Birliği Ekseninde SKH’ler

Türkiye ve AB, SKH’lerin başarılması yolunda kararlı adımlar atmakta ve sürdürülebilir kalkınmaya önemli katkılar sağlamaktadır. Türkiye, çevresel sürdürülebilirlik, yenilenebilir enerji, iklim eylemi ve atık yönetimi konularında çeşitli projelerle ilerleme kaydetmiş ve AB ile uyumlu adımlar atmaya başlamıştır. AB ise sürdürülebilirlik alanında dünyada öncü kabul edilmekte olup, bu hedefleri bölgesel politikalar ve stratejilerle desteklemektedir.

Türkiye ve SKH’ler

1. Yoksulluğun Azaltılması ve Sosyal Refah: Türkiye, SKH’lerin temel hedeflerinden biri olan yoksulluğu azaltmak için çeşitli sosyal yardımlar ve eğitim projeleri geliştirmiştir. Özellikle ekonomik kalkınma ve gelir dağılımında iyileşme sağlanmasıyla, toplumsal refah artırılmaya çalışılmaktadır.
2. Eğitim ve Cinsiyet Eşitliği: Türkiye’de nitelikli eğitim ve toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik çalışmalar artmaktadır. Kız çocuklarının eğitimine önem verilmesi ve kadınların iş gücüne katılım oranlarının artırılması SKH’lerle uyumlu olarak ilerlemektedir.
3. Çevre Koruma ve İklim Eylemi: Türkiye, özellikle iklim değişikliğiyle mücadelede önemli adımlar atmaktadır. Paris İklim Anlaşması’nın onaylanması ve 2053 için karbon nötr hedefi belirlenmesi, ülkenin SKH 13 kapsamında kaydettiği önemli ilerlemelerdir. Ayrıca, Sıfır Atık Projesi gibi uygulamalar, doğal kaynakların korunmasını ve atıkların azaltılmasını desteklemektedir.
4. Enerji ve Yenilenebilir Kaynakların Kullanımı: Yenilenebilir enerji alanında yatırımlarını artıran Türkiye, 2023 hedefleri doğrultusunda enerji çeşitliliğini artırmayı ve fosil yakıtlara bağımlılığı azaltmayı amaçlamaktadır. Güneş, rüzgar ve hidroelektrik kaynakları kullanımında artış sağlanmıştır.

Avrupa Birliği ve SKH’ler

1. Yeşil Mutabakat ve Karbon Nötrlüğü Hedefi: AB, küresel sürdürülebilir kalkınmada öncü bir rol oynayarak 2050 yılı için karbon nötr olma hedefini belirlemiştir. Yeşil Mutabakat (Green Deal), iklim değişikliği ile mücadelede kapsamlı bir politika seti sunar ve üye ülkelerin karbon emisyonlarını sıfırlamayı hedefler.
2. Döngüsel Ekonomi ve Kaynak Yönetimi: AB, döngüsel ekonomi alanında başarılı bir model oluşturmuştur. Üye ülkelerdeki işletmeler ve vatandaşlar, kaynak verimliliği ve atık azaltımı konularında teşvik edilmektedir. Bu çerçevede Türkiye de döngüsel ekonomi stratejilerini benimseyerek atık yönetimi alanında AB ile uyum sağlamaktadır.
3. Biyoçeşitlilik ve Doğal Yaşamın Korunması: AB, biyolojik çeşitliliğin korunmasını stratejik öncelik olarak ele alır ve üye ülkelerin doğal yaşam alanlarını korumak için politikalar geliştirir. Türkiye de Avrupa’daki projelere uyum sağlayarak kendi biyoçeşitlilik stratejilerini oluşturmakta ve koruma önlemlerini artırmaktadır.
4. Eşitsizliklerin Azaltılması ve Sosyal Adalet: AB, SKH 10 kapsamında ülkeler arası ve topluluklar arası eşitsizlikleri azaltmaya yönelik politikalar üretmektedir. Türkiye, AB ile uyum çerçevesinde sosyal adalet ve insan hakları konularında gelişim sağlamakta ve bölgesel eşitsizliklerin giderilmesi yönünde projeler yürütmektedir.

Türkiye ve AB İçin SKH’lerin Önemi

• Ekonomik Kalkınmanın Desteklenmesi: Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, ekonomik büyüme ile çevresel koruma dengesini sağlamak adına tüm sektörlerde yapısal değişiklikleri teşvik eder. Türkiye ve AB için bu hedeflere ulaşmak, ekonomilerinin sürdürülebilir büyüme yolunda ilerlemesini sağlar.
• Çevresel Sürdürülebilirlik ve İklim Direnci: İklim değişikliğine karşı alınan önlemler, Türkiye ve AB için çevre koruma, su ve hava kalitesinin artırılması gibi olumlu etkiler yaratır. İklim direncinin artırılması, gelecekte karşılaşılabilecek afetlerin ve risklerin azaltılmasına yardımcı olur.
• Toplumsal Eşitlik ve Sosyal Adalet: Toplumsal cinsiyet eşitliği, yoksulluğun azaltılması ve sosyal adalet gibi konular, hem Türkiye hem de AB için toplumsal uyum ve istikrar açısından önemlidir. Bu alanlardaki gelişmeler, bölgesel iş birliğini güçlendirecektir.
• Küresel Rekabette Üstünlük Sağlama: Sürdürülebilir kalkınma hedeflerine uyum, ülkelerin küresel pazarda rekabet edebilirliğini artırır. Türkiye ve AB, sürdürülebilir üretim, yenilenebilir enerji ve çevre dostu politikalar sayesinde küresel pazarda avantaj sağlayabilir.

Sonuç

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, Türkiye ve AB için sadece bir hedef değil, aynı zamanda sürdürülebilir kalkınmanın temel taşıdır. Bu hedeflerin başarıyla uygulanması, toplumların ekonomik, çevresel ve sosyal açıdan daha dirençli, daha eşitlikçi ve daha sürdürülebilir bir geleceğe ulaşmalarını sağlayacaktır. Türkiye, AB ile uyum sürecinde SKH’leri benimseyerek, uluslararası alanda daha rekabetçi ve çevreye duyarlı bir kalkınma yolunda ilerlemektedir. Bu uyum süreci, gelecekte hem Türkiye hem de AB için daha sürdürülebilir bir dünyaya katkıda bulunacak kritik bir adımdır.